წმიდა მაქსიმე აღმსარებელი - სიტყვისგება თალასესადმი (42-ე ქვეთავი)

"გაიხრწნა რა თავდაპირველად ადამის ბუნებითი მოაზროვნეობის არჩევანი, თავისთან ერთად თანაგახრწნა მან ბუნება, რამაც განიშორა უვნებობის მადლი, და [ასე] მოხდა ცოდვა. პირველი და სათანადოდ გასაკიცხი¹ ეს იყო კეთილისგან ბოროტებისკენ გადაცთომა არჩევანისა, ხოლო მეორე, გამომდინარე პირველისგან, - უხრწნადობისგან ხრწნადობისკენ გაუკიცხავი² გარდაქმნა ბუნებისა. ასე რომ, ორი ცოდვა მოხდა პირველმამაში საღვთო მცნების დარღვევის კვალობაზე, ერთი - გასაკიცხი, ხოლო მეორე - არგასაკიცხი, რასაც მიზეზად აქვს გასაკიცხი³. პირველი [ცოდვა] ესაა არჩევანისა, ნებსით რომ განიშორა სიკეთე, ხოლო მეორე - ბუნებისა, არჩევანისგან გამომდინარე რომ უნებლიეთ განიშორა უკვდავება.

შესაბამისად, ბუნების ამ ორმხრივი ხრწნადობისა და ცვალებადობის განმმართველმა⁴ ჩვენმა უფალმა და ღმერთმა მთლიანსრული ბუნება მიიღო და ჰქონდა მასაც მისგან მიღებულ ბუნებაში ვნებითობა, შემკული არჩევანისეული უხრწნელებით, და გახდა იგი [უფალი], ერთი მხრივ, ბუნებით ჩვენს გამო "ცოდვა"⁵ ვნებითობის გამო, ხოლო მეორე მხრივ, არმცოდნე განზრახულებითი⁶ ცოდვისა, არჩევანის უცვალებლობის გამო, ხოლო განმართა რა მან ბუნების ვნებითობა არჩევანისეული უხრწნელების მიერ, ბუნების ვნებითობის დასასრული, ესე იგი - სიკვდილი, უხრწნელებისკენ ბუნებითი გარდაქმნის დასაბამად გახდა; და ასევე როგორც ერთი ადამიანის მიერ, რომელმაც [თავისი] არჩევანი ნებსით შეცვალა⁷ სიკეთისგან, ყველა ადამიანზე აღსრულდა უხრწნადობისგან ხრწნადობისკენ გარდაქმნა ბუნებისა, ამგვარადვე ერთი კაცის⁸ იესო ქრისტეს მიერ, რომელსაც არ შეუცვლია არჩევანი სიკეთისგან, ყველა ადამიანზე აღსრულდა ხრწნადობისგან უხრწნადობისკენ კვლავ-აღდგინება ბუნებისა.

წმიდა მაქსიმე აღმსარებელი - ქრისტეში ორი მოქმედების შესახებ

ასლი ეპისტოლისა, რაც გაიგზავნა უწმინდესი ეპისკოპოსის, უფალ ნიკანდროს მიმართ წმინდა მაქიმეს მიერ ქრისტეში ორი მოქმედების შესახებ

[9]თვით შენ, ღვთივპატივდებულო და ყოვლადნეტარო მამაო, სახელის შესაფერისად გაქვს ახოვანებასთან ერთად უსამღვდელოესი მძლეობაც ყველა მტერზე¹. რომლებიც უჩინრად თუ ცხადად ებრძვიან ღვთის წმინდა კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესიას. სასოებისამებრ, უკვე იღებ კიდეც ღვთისგან გვირგვინს ღვთისავე გამო, - მარადყვავილოვანს მადლთა მიერ და დაუჭკნობელს სულიწმინდის მოქმედებებით. მისგანვე, ვინც ბუნებითად სასურველია, თითქოსდა ხელთა გაქვს შენ, მისდამი შენი სრული თანაშეტკბობის გამო, ნეტარი შვება, და ამიერიდან შენც, თუკი ვინმე სხვა, ცხადლივ განცხრები თავად უფლით. როგორღა ხდება ან რა სახით გესათნოება, რომ, თუნდ ლიტონი სიტყვით (არათუ შენს პატიოსან და ნეტარ ნაწერთა მიერ), მეც განმიკუთვნო და მომაგო ეს ყოველივე, - მე უძალოსა და მოშიშარს, ვისაც დღემდე არასოდეს მისწავლია, თუ როგორ აღვძრა ღვთის მწყობრში ანთუ ღვთის და ღვთისვე გამო წმინდა ბრძოლაში გონების საქმითი ძალები ანდა სულისმიერი აზრები, როგორც რამ ხელის თითები², რომ ამ გზით ახოვნად იძლიონ ისინი, რომლებიც ყოვლისმპყრობელი უფლის წინააღმდეგ აზვავებულან სიტყვებითა და რჯულდებებით, და განიდევნონ იმ კეთილი მიწიდან, რაც არის თვით უფალი და ღმერთი ჩვენი, და იგივ მართლმადიდებლური სარწმუნოება, - ჭეშმარიტად მტკიცე საფუძველი და შემყარება კეთილმსახურებითი დოგმატებისა და სათნოებათა მარადმდინარე ნაყოფთმშობელობა და ბუნება.

წმიდა მაქსიმე აღმსარებელი - სულიწმინდის სამგვარი გამოვლინების შესახებ კაცობრიობაში

[77]საეკლესიო ღვთისმეტყველების უდიდესი ძეგლი „საღვთო წერილის სხვადასხვა სირთულის შესახებ“, რაც წმ. მაქსიმე აღმსარებელს ეკუთვნის და რაც მან სათანადო კითხვებზე პასუხების სახით გაუგზავნა ცნობილ ხუცესსა და იღუმენს თალასის, მრავალ არსებით საკითხს ეხება. მათგან ერთერთი უმნიშვნელოვანესია მაქსიმესეული განმარტება კაცობრიობასთან სულიწმინდის კავშირის შესახებ. დიდი მოძღვარი აღნიშნავს სულიწმინდის სამგვარ გამოვლინებას.

მისი განჩინებით, სულიწმინდა, ერთი მხრივ, მარტივად (άπλως, simpliciter) მყოფობს ყველაში და ყველაფერში, განსაკუთრებით კი - მოაზროვნე ქმნილებებში. ეს „მარტივი მყოფობა“ სულიწმინდისა ნიშნავს არსთ არსებობის შემამტკიცებლობას, მათ განჭოლვას წინაგანგებითი ძალით, მათში ბუნებითად შთათესილი უნარის (λόγος), მათ ბუნებისეულ თესლთა (τά φυσικά σπέρματα) ანუ მათი ბუნებიდან მომდინარე მართებული აზრების ამოქმედებას, რისი შედეგიცაა თვით უკიდურეს ბარბაროსებში და მომთაბარეებში (οί νομάδες - ნომადები, მწყემსები, მოხეტიალეები) სიკეთისა და მშვენიერების (ეს ორი ცნება ბერძნულში გამთლიანებულია ერთ ტერმინად: ή καλακαγαθία - მშვენიერება და კეთილმშვენიერება) მრავალგზისი გამოვლინება. ყველა ამგვარი გამოვლინების წყარო და სათავე სწორედ სულიწმინდაა.