ედიშერ ჭელიძე - ადამიანი-ხატი პირმშოხატისა

გაზეთ "მადლის" 1995 წლის 18 მარტის ნომერში გამოქვეყნდა ვრცელი სტატია სათაურით: "სამების ხატი ერთია" (გაზეთის რედაქტორი გვანცა კოპლატაძე, სტატიის ავტორი გრიგოლ რუხაძე).

აღნიშნული სტატია, როგორც მოსალოდნელი იყო, აღბეჭდილია სრული გაუთვითცნობიერებლობით, რაც ბუნებრივად განაპირობებს ავტორის უზომო თავდაჯერებას. შედეგად, სახეზე გვაქვს უმძიმესი დოგმატური თუ სხვა სახის ცთომილებები, რაც უაღრესად სამწუხაროა.

დავიწყოთ უმთავრესით, რაც სტატიის სათაურშივეა გატანილი და რასაც აღნიშნული სტატიის მთელი ბოლო ნაწილი ეძღვნება.

მკითხველს შევახსენებთ, რომ ჟურნალ "გზა სამეუფოს" 1994 წლის I ნომრის ერთერთ შენიშვნაში გამოვაქვეყნეთ წმ. ეფრემ მცირის მიერ თარგმნილი საღვთისმეტყველო კომენტარი ადამიანის, როგორც მამის "პირმშო ხატის" ანუ ძე ღმერთის "ხატად" შექმნის შესახებ. მთელი შენიშვნა (წმ. ეფრემის მიერ თარგმნილი ტექსტითურთ) ასეთია:

ედიშერ ჭელიძე - წმ. თამარ მეფის ე.წ. მეოთხე ჰიპოსტასობისა და "ბუნებითი ღმერთობის" შესახებ

"ქართლის ცხოვრებაში" შემავალი ძეგლებიდან განსაკუთრებულ ყურადღებას იქცევს ცნობილი ნაშრომი "ისტორიანი და აზმანი შარავანდედთანი", რომლის მიმართ, სარწმუნოებრივ-საღვთისმეტყველო გაგებით, ბოლო ხანებში სერიოზული გაუგებრობა აღმოცენდა. საქმე ეხება საკითხს წმ. თამარ მეფის ე.წ. მეოთხე ჰიპოსტასობის შესახებ. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი შეხედულება აღნიშნულ საკითხზე წლების წინ ჩამოვაყალიბეთ და არაერთ საჯარო თუ რადიო ლექციაში არსებითი ნაწილი მსმენელამდე მივიტანეთ კიდეც, მაინც, ზოგადადაც და კონკრეტულად ხსენებული ძეგლის ხელახალი გამოცემის პერსპექტივაში, კვლავაც სრულიად აშკარაა წამოჭრილი პრობლემის საგანგებო განხილვის აუცილებლობა.

წინდაწინ აღვნიშნავთ, რომ მიუხედავად ზემორე საკითხის მრავალ მკვლევართან გაჟღერებისა, არსებითად ჩვენს წინაშეა ორი გამოკვეთილი (ამასთან, ურთიერთმონათესავე) თვალსაზრისი თამარის თითქოსდა "ბუნებითი ღმერთობის" შესახებ.

პირველი "კონცეპტუალური ეგზეგეზისი" (შეგვიძლია ასე ვუწოდოთ) აღნიშნულ პრობლემაზე, ჩანს, ყალიბდებოდა XX ს-ის 60-70-იან წლებში და ბოლოს იგი ასე იქნა ფორმულირებული: